KİTAP KIYIMI 2

KÜTÜPHANE KIYIMLARI 2

1-      M.Ö. 330 Persepolis Kütüphanesi’nin yakılması: Makedonya İmparatoru Büyük İskender ( ki kendisi bilime çok önem veren bir lider olarak bilinir) Persepolis Kütüphanesi’ni yakmıştır. Zerdüştlüğün oniki bin manda derisine altın harflerle yazılmış olan Avesta adlı kutsal kitabı da buna dâhildi. Kaynakların belirttiğine göre, kütüphaneyle birlikte yalnızca 2 milyon dizelik Pers tarihi değil, yüz binlerce kitap da yandı. Derler ki İskender Büyük Pers İmparatorluğunun geçmişiyle bağlarını kopararak yok etmeyi amaçlamıştır.

2-      M.Ö. 212 ‘de Çin’in mitolojik beş kraldan biri olan Chin Shin Huang Çin’le ilgili bütün kitapların ve edebi eserlerin yakılmasını emretmiştir. Büyük kraliyet kütüphanesi de dâhil bütün kütüphaneler yok edilmiş ancak bazı metinler mağaralarda ve manastırlarda saklanmışlardır. 100 yıl sonra Wang Tao-Shih isimli Taocu bir rahip, bazı mağarada yer alan bu kütüphaneleri bulmuştur.

3-      M.S. 490 İskenderiye Kütüphanesi’nin yakılması: Bu konuda çeşitli iddialar vardır. Biri şudur: Amr İbn-ül As, Mısır’ı fethettiği zaman, Halife Ömer’e bir mektup yazdı. Mektubunda, “Burada çok sayıda kütüphane ve içinde binlerce kitap var. Bunları yakayım mı yoksa bırakayım mı?” diye sordu. Hazreti Ömer de şöyle yanıtladı: “Kitapları incele… Eğer yararsız şeylerse, yak. Yok, eğer yararlı şeylerse, yine yak. Çünkü halk, o kitapları okudukça, onlara uymaktan vazgeçmeyecekler, eskiyi unutmayacaklar ve bize, yani yeniye-yeniliğe sürekli düşman olacaklardır!”

İkinci iddia ise bağnaz Romalı ve- veya- Bizanslı Rahiplerin yakmış olmasıdır.

4-      M.S. 700 yüzyılda Katolik el yazmalarının yakılması: Cahil ve mutaassıp papazlar ilk Katoliklerden kalma 10.000 ruloluk el yazmasını yakmışlardır.

5-      M.S. 783, Bizans kitaplıklarının yakılması: İsoryalı Leon Bizans kitaplığında ki 300.000 kitabı yakmıştır.

6-      M.S. 789, Torur, Nantes ve Toledo kitaplıklarının yakılması: Charlemagne, içinde binlerce kitap bulunan bu kütüphaneleri ateşe vermiştir.

7-      M.S. 1300 yıllarında Haçlıların İstanbul’da yaktığı kitaplar: İstanbul’a ele geçiren Haçlılar, İstanbul’u yağmalarken kitaplıkları da ateşe vermişlerdir.

8-      M.S. 13 yüzyılda Cengiz Han’ın yaktığı kitaplar: Moğol İmparatoru Cengiz Han ele geçirdiği kentlerin ilk önce kütüphanelerini yaktırmıştır. 1260’da acımadan yaktırdığı Bağdat Kütüphanesi ’de bunlar arasındaydı.

9-      M.S. 13 yüzyılda Moğol Hülagü’nün Bağdat’ta ki Bâtıni Kütüphanesi’ni yakması: Hülagü, önce Alamut Kalesi’ndeki Bâtıni Kitaplığı’nı daha sonra da Bağdat’ta ki elyazmalarını yaktırmıştır.

10-   M.S. 14 yüzyılda Ortaçağ Avrupası’nda Katolik Kilisesi’nin yaktığı kitaplar: skolastik düşüncenin kıskacında ki Ortaçağ Avrupası’nda, Katolik Kilisesi’nin doğmalarına aykırı bilgilerin yer aldığı binlerce kitap, bu kitapları yazanlarla birlikte yakılarak yok edilmiştir.

11-   M.S. 15 yüzyılda İspanyol Engizisyonunun yaktığı Endülüs kitapları: İspanyol Engizitörleri, çok değerli Arap Endülüs kitaplıklarını yakmışlardır.

12-   M.S. 16 yüzyılda İspanyolların Maya ve İnka elyazmalarını yakması: Amerika’nın keşfinden sonra gözü dönmüş İspanyol istilacıları ve bağnaz papazları (Diaga de Landa) gibi çok sayıda Maya ve İnka elyazmalarını yakmışlardır.

13-   1933 yılının Ocak ayında Nazilerin iktidara gelmesinden sonra ülkede iktidara muhalif yazarların, aydınların kitapları kütüphanelerden, kitabevlerinden ve evlerden toplatılarak 10 Mayıs 1933 günü başlayarak yüz bine yakın kitap kamyonlarla yüklenerek meydanlarda lise öğrencilerine yaktırıldı. Kitapların yakıldığı ilk gün Berlin opera meydanında 70 bin kişi kitaplar alev alırken alkışlarla (!) izledi. (Onları gelecekte, çoğu fırınlarda yakılan 6 milyon Yahudi’nin ve sakatından eşcinseline daha nice insanın vebali altında bırakacak olan da aynı coşkuydu.)

14-   Berlin Kütüphanesi ( MS. 1945): Rusların eline geçmesin diye Naziler tarafından yakılmıştır.

15-   Bağdat Kütüphane Ve Tarih Müzesi (9 Nisan 2003): binlerce yıllık 17 bin tarihî eser ve yüzbinlerce el yazması kitap, önce Amerikalı tarihî eser kaçakçıları, sonra da Bağdatlılar tarafından yağma ve talan edildikten sonra yakılmıştır.

16-   Türkiye’de de kitap yakma örnekleri 1940'lı yıllara dayansa da genellikle “Askeri darbelerle” birlikte gelen bir gelenek oldu. Kitabı her zaman devlet yok etmedi. Bazen insanlar korktukları için, başları derde girmesin diye kitaplarını yakmak zorunda kaldı. Bizzat benim 200 civarındaki kitabım 12 Eylül kurbanı oldu.

Dünün Başbakanı R.T. Erdoğan “Yani öyle kitaplar vardır ki bombadan daha tesirlidir” diye konuşmuştu. Bu sözleri sarf etme nedeni olan Yazar Ahmet Şık 375 gün cezaevinde kaldı.

Ve ilgi çekici birkaç tane daha… (Onlarcası içinden seçtim.)

·         Paflagonya’da (bugün Kastamonu, Sinop ve Çankırı’nın bulunduğu bölge) 160 yılında gerçekleşen bu olayda, tarihte şarlatan olarak bilinen sahte peygamber Alexander’ın emriyle Epikür’ün kitapları çarşı meydanında yakılmıştı.

·         Roma İmparatoru Diocletian yeni dinin hızla artan inananlarına karşı açtığı savaş doğrultusunda tüm Hıristiyan kitaplarının yakılmasını emretti. (303)

·         Batı Roma İmparatorluğu’nun önemli generallerinden biri olan Flavius Stilico, gizli ilimlerle ilgili olduğu tahmin edilen Sibyllian Kitapları’nı yaktırdı. Bir inanışa göre tüm eski felaketleri içeren bu kitaplar sayesinde olacak doğal felaketlerin tarihini belirleyebilmek mümkündü. (400 yılı civarı)

·         İtalyan rahip Girolamo Savonarola’nın takipçileri Floransa’da bulabildikleri tüm dine aykırı kitapları (Bocaccio’nun Decameron’u ve Ovid’in tüm eserleri başta olmak üzere) toplayıp yaktılar. Ateşi canlandıran ürünler arasında kozmetikler, oyun masaları ve açık saçık resimler de vardı. (1497)

VE YİNE BİZ:

Gazeteci Mümtaz İdil’in bir haberi:

“Kimin dikkatini çekti bilmiyorum ama televizyon kanallarından biri bugün Milli Kütüphane’en147 ton kitabın kilosu 15 kuruştan hurdacılara verildiğinin haberini yaptı. Yetişebilen sahaflar bazı kitapları kurtarmıştı belki, ama kurtarılanlar anlaşıldığı kadarıyla “devede kulaktı”. Dile kolay, tam 147 ton Ermenice, Rumca, Osmanlıca, İngilizce, Rusça ve Almanca kitaplar hurdaya çıkarılmıştı.”

Bu haber 2013 yılına ait. Mümtaz İdil Soruşturma başlatıldığını yazmış. Sonuç muamma.

Görüldüğü gibi her yakılan, yok edilen kitap insanlığa saplanan öldürücü bir hançer gibidir.

Ben, yapabilirsem eğer, bunlardan bazılarının uzun öykülerini de yazacağım.

İlki İskenderiye Kütüphanesi…